De vorming van de kloven op Kreta
  

Dezelfde geologische krachten die de bergketens op Kreta deden ontstaan hebben ook een groot aantal werkelijk bijzondere kloven en grotten overal op het eiland gecreëerd.

De beroemde Samariakloof in Sfakia, zuidwest-Kreta

De beroemdste en meest bekende kloof is wellicht de Samariakloof, aan de westrand van het Omalos-plateau in Sfakia, zuidwest-Kreta in de provincie Chania. Met een lengte van 14 - 16 km. is het de langste te bewandelen kloof in Europa. Jaarlijks wagen zich vele duizenden toeristen aan de zo 6 uur durende wandeling tot het einde van de Samiakloof in Agia Roumeli, een klein dorpje in Sfakia, aan de Libische Zee.

De grootste kloven in Sfakia, zuidwest-Kreta

De minder bekende Imbroskloof begint op de hooglandvlakte van het dorpje Imbros, op zo'n 800 meter hoogte, en windt zich naar beneden tot aan zee, bij het dorpje Komitades, net oostelijk van Chora Sfakion. De Kotsifou en Kourtaliotiko kloven bevinden zich bij Plakias in de provincie Rethymnon. In oost-Kreta is de Vallei der Doden zo genoemd vanwege de Minoïsche graven die in deze kloof zijn gevonden.

Er zijn een stuk of 12 grote kloven in Sfakia, en even zovele kleinere, meestal lopend in een noord-zuidrichting en uitmondend in de Libische Zee, het stuk Middellandse Zee tussen Kreta en Afrika. Vooral het westen van Sfakia is rijk aan kolossale kloven, waarvan er twee voorheen zelfs een dorp in het midden hadden: de Tripiti kloof; en Sfakia's grootste kloof, de Samaria kloof. De Samariakloof is al sinds de oudheid beroemd om haar cipressen. In de diverse kloven vindt men veel bijzondere en endemische planten, mede vanwege de verschillende klimaatzones die er van hoog tot laag heersen.

De zeer nauwe doorgang in de Imbroskloof, Sfakia

De kloven hebben altijd gediend als de enige, maar moeilijk begaanbare toegangsweg tot de zuidkust, met haar kleine dorpjes. Tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw was zo de Imbroskloof de enige toegangsweg tot Sfakia, wat een cruciale rol speelde in de Tweede Wereldoorlog, toen de geallieerden vluchtten voor de Duitse bezettingsmacht, die tot stilstand kwam in de nauwe doorgang.

West-Kreta vanuit de ruimte: de White Mountains met de vele kloven � Sfakia-Crete.com

Door de geologische samenstelling van het gesteente en eeuwenlange seismische activiteit is Kreta letterlijk bezaaid met zo'n 3500 grotten, waarvan een flink aantal van grote archeologische en religieuze betekenis zijn. In het verleden, en soms nog niet zo lang geleden, werden de grotten gebruikt door de Kretenzers als vluchtplaats, heilige plek of centrum van verzet tegen bezetters van het eiland. Er zijn ruim honderd grotten in Kreta met een kerk erin gebouwd.

Agios Antonios grotkerk boven Chora Sfakion

Veel bezoekers aan de kloven op Kreta vragen zich af hoe die kloven zijn ontstaan. Sinds het late Mioceen, 5 tot 10 miljoen jaar geleden, zorgde de voortdurende opwaartse druk van het hele gebied rond Kreta, door plaattektoniek, verschuivingen en verplaatsingen van de aardkorst, ervoor dat er steeds meer scheuren ontstonden in het karstgebied dat Kreta vormt met zijn kalksteenbodem, waardoor uiteindelijk de vele kloven en grotten en bergplateau's zijn ontstaan.

De kloven zijn voornamelijk ontstaan in gesteente rijk aan carbonaat, zoals kalksteen en marmer. Het was een combinatie van de voortdurende opwaartse druk, dit type gesteente en de inwerking van regen, smeltwater en rivieren. De opwaartse druk wordt veroorzaakt door zgn. breuklijnen (fault) in de aardkost:

Vroege stadium: Vlakke kustgebieden uit kalksteen worden doorkruist door een rivier, die regen en smeltwater uit de bergen afvoert:

Middenstadium: De scheur in de aardkorst breekt door t.g.v. geologische opwaartse druk, ontstaan door platen in de aardkorst die tegen elkaar opduwen. Er vormt zich het begin van een kloof, die langzaam wijder wordt door intense erosie van het kalkgesteente door het water in de rivierbedding:

Merk op dat het laagste stuk kloof nog niet wijdgeopend is. Een voorbeeld uit de werkelijkheid is te zien bij de Ha-kloof bij het dorpje Vassiliki, Ierapetra, zuidoost-Kreta. De kloof is 700 meter hoog en aan de voet maar 8 meter geopend:

Ha kloof

Eindstadium: Immense erosie door de rivier en het stijgen van de stenen bodem gaan door, waardoor de kloof zich verwijd. In dit stadium verkeren de meeste kloven op Kreta, zoals de Samaria- en de Imbroskloof. Soms ontstaat bij dit proces een brede kustvlakte, zoals te zien is in Frangokastello, Sfakia:

Kustvlakte Frangokastello, Sfakia, zuidwest-Kreta

Ilingaskloof, Sfakia

Links en bronnen:

Natural History Museum of Crete

Field Guide to the Geology of Crete, Charalampos G. Fassoulas, Heraklion 2001, ISBN 960-367-008-1

http://www.hellas-guide.com/crete/ecology.html

The Sphakia Survey: Environmental Zones in Sfakia